అమరలింగేశ్వర స్వామి ఆలయం ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని అమరావతి పట్టణంలో ఉంది. కృష్ణా నది దక్షిణ ఒడ్డున ఉన్న పంచారామ క్షేత్రాలలో ఇది ఒకటి. ప్రధాన దైవం శివుడు, దీనిని అమరేశ్వర స్వామి అని కూడా పిలుస్తారు. ఆయన సతీమణి బాల చాముండిక. ఈ ఆలయం అమరావతిలోని క్రౌంచ శైల అనే చిన్న కొండపై ఉంది.
అమరలింగేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్ర(History in Telugu)
చింతపల్లి రాజు, తరువాత ధరణికోట వాసిరెడ్డి వెంకటాద్రి నాయుడు అమరేశ్వరుని పరమ భక్తుడు. అతను ఆలయాన్ని విస్తరించాడు మరియు దానిని పునరుద్ధరించడం కొనసాగించాడు. రాజు చెంచుల తిరుగుబాటును అణచివేయవలసి వచ్చి మారణకాండకు పాల్పడినట్లు పురాణాలు చెబుతున్నాయి. పశ్చాత్తాపం చెంది మనశ్శాంతి కోల్పోయాడు. రాజు తిరిగి అమరావతికి వచ్చి శాంతిని పొందాడు. 1796లో చింతపల్లి నుంచి అమరావతికి మకాం మార్చి తన జీవితాన్ని, సమయాన్ని, ఆదాయాన్ని శివుడికి ఆలయాల నిర్మాణానికి అంకితం చేశారు.
రాజు వాసిరెడ్డి వెంకటాద్రి నాయుడు అమరలింగేశ్వర ఆలయాన్ని పునరుద్ధరించి, దేవునికి రోజువారీ అర్చన (పూజ) చేయడానికి తొమ్మిది మంది అర్చకులను (పూజారులు) నియమించి, వారికి జీవనోపాధితో పాటు ప్రతి పూజారులకు పన్నెండు ఎకరాల భూమిని అందించాడు.
అమరలింగేశ్వర ఆలయ పురాణ గాథలు
శివుడు తన గణాలతో ధాన్యకటకంలో నివసిస్తున్నాడు. రాక్షస రాజు తారకాసురుడు శివుని నుండి వరం పొంది దేవతలను ఓడించాడని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. దేవతలు యుద్ధంలో ఓడిపోయి ఇక్కడ నివసించడానికి వచ్చారు, ఈ ప్రాంతాన్ని అమరావతి అని పిలిచేవారు. దేవతల రాజైన ఇంద్రుడికి, తారకాసురుడు అనే రాక్షసుడికి మధ్య యుద్ధం పదివేల సంవత్సరాల పాటు సాగింది. ఇంద్రుడు తారకాసురుడి చేతిలో ఓడిపోయి విష్ణువు సహాయం కోరాడు, రాక్షసుడు శివుని నుండి వరం పొందాడు కాబట్టి శివుడిని ప్రార్థించమని ఇంద్రుడికి సలహా ఇచ్చాడు.
పరమ భక్తుడు కావడంతో తారకాసురుడిని చంపడానికి శివుడు విముఖత చూపాడు. బదులుగా, అతను దేవతల సైన్యానికి నాయకత్వం వహించడానికి కుమార స్వామిని నియమించాడు. తారకాసురుడు శివలింగాన్ని మెడలో ధరించి అజేయుడు. విష్ణువు సలహా మేరకు కుమార స్వామి శివలింగాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయడానికి అగ్ని అస్త్రాన్ని ఉపయోగించాడు. కుమార స్వామి తారకాసురుడిని వధించినప్పుడు, అతని మెడలోని శివలింగం ఐదు ముక్కలుగా విడిపోయి తిరిగి ఏకం కావడం ప్రారంభించింది. పునరేకీకరణను నిరోధించడానికి ఇంద్రుడు, సూర్యదేవుడు, చంద్రదేవుడు, విష్ణువు, కుమారస్వామి అత్యంత భక్తిశ్రద్ధలతో లింగాన్ని ప్రతిష్ఠించారు. ఇంద్రుడు తన గురువైన బృహస్పతితో కలిసి అత్యంత ప్రాముఖ్యమైన భాగాన్ని ఏర్పాటు చేసి దానికి అమరేశ్వరుడు అని నామకరణం చేశాడు.
రాక్షసుల గురువైన శుక్రాచార్యుడు కృష్ణానది ఈ ప్రాంతాన్ని ముంచెత్తుతుందని, ఇక్కడ లింగాన్ని ఎలా ప్రతిష్ఠించగలనని బృహస్పతిని అడిగాడు. బృహస్పతి మొదటి ముక్క క్రౌంచ శైల పర్వతంపై పడిందని, అది భూమిలో లోతుగా పాతాళానికి వెళ్లి పెరగడం ప్రారంభించిందని వివరించాడు. నది ఉప్పొంగి ప్రవహించినా ఆ ప్రాంతానికి ఒరిగిందేమీ లేదు. కృష్ణా నది నేటికీ ఈ ప్రాంతంలో ఉత్తరం నుండి దక్షిణం వైపు ప్రవహిస్తుంది.
శివలింగంలోని ఐదు ముక్కలు విరిగి చెల్లాచెదురైన ఈ ఐదు ప్రాంతాల్లో పంచారామ క్షేత్రాలు ఆవిర్భవించాయి.
అమరలింగేశ్వర ఆలయ వాస్తుశిల్పం
ప్రధాన దైవం 15 అడుగుల ఎత్తున్న శివలింగం రూపంలో ఉంటుంది. ఆలయానికి నాలుగు వైపులా ద్రావిడ నిర్మాణ శైలిలో నిర్మించిన పెద్ద గోపురాలు (గోపురాలు) ఉన్నాయి. ఈ ఆలయం మూడు అంతస్తులలో, నాలుగు దిక్కులకు అభిముఖంగా నాలుగు స్తంభాలతో ఉంది.
రెండో స్థాయిలో కాలభైరవుడు క్షేత్ర పాలకుడు. మూడవ లెవల్ కు నైరుతి దిశలో శ్రీశైల మల్లికార్జునుడు, వాయవ్య దిశలో కాశీవిశ్వేశ్వరుడు, ఈశాన్య దిశలో చండీశ్వరుడు, ఆగ్నేయంలో శ్రీకాళహస్తీశ్వరుడు ఉన్నారు.
అమరలింగేశ్వర ఆలయంలో అమరావతి కోట పెద్దలు వదిలివెళ్లిన గోడలపై శాసనాల సంపద ఉంది. విజయనగర పురాణ చక్రవర్తి శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు ఆలయ గోడలపై శాసనాలను వదిలిపెట్టారు. కోట రాజు మంత్రి కేతరాజు భార్య కూడా ఒక శాసనాన్ని వదిలివెళ్లింది. ఆలయ గోపురానికి పగుళ్లు ఏర్పడటంతో వాసిరెడ్డి వెంకటాద్రి నాయుడు పునరుద్ధరించారు. ఈ పునరుద్ధరణ సమయంలో, వారు పునాది గుంతలలో 1800 సంవత్సరాల క్రితం నాటి పురాతన కళాఖండాలను కనుగొన్నారు.
ప్రధాన దైవం శివలింగం. ప్రజలు శివుడిని అమరేశ్వరుడిగా ఆరాధిస్తారు, మరియు అతని భార్య బాల చాముండిక. శివలింగం చాలా ఎత్తుగా ఉంటుంది, అర్చకులు పీఠం ఎక్కి స్వామిని చేరుకుని నిత్యపూజలు నిర్వహించాలి. లింగం పైభాగంలో ఎర్రటి మరక ఉంటుంది. గోరు లింగం మరింత పెరగకుండా నిరోధించింది. గోరు లింగంలోకి తవ్వినప్పుడు, రక్తం కారడం ప్రారంభమైంది, మరియు భక్తులు ఈ మరకను నేటికీ చూస్తున్నారు.
అమరలింగేశ్వర ఆలయం ప్రాముఖ్యత
ద్వాపరయుగం ముగిసి, కలియుగం ప్రారంభంలో సౌనాకది మహర్షి మోక్షం పొందడానికి ఉత్తమమైన మార్గాన్ని నారద మహర్షిని కోరినట్లు స్కంద పురాణం చెబుతోంది. కృష్ణానదిలో ప్రతిరోజూ స్నానం చేసి, కృష్ణుడు సృష్టించిన నది ఒడ్డున నివసించమని సౌనకాడి మహర్షిని కోరాడు.
నారద మహర్షి తన భక్తులకు కోర్కెలు తీర్చడానికి శివుడు లింగరూపంలో ఇక్కడ ప్రత్యక్షమయ్యాడని చెప్పి అమరేశ్వర ఆలయ కథను సౌనకది మహర్షికి చెప్పాడు. కృష్ణానదిలో స్నానమాచరించి ఇక్కడి ఆలయంలో అమరేశ్వరుడిని పూజించిన వారికి పాపాలు ఉండవని ఆయన అన్నారు. మూడు రోజుల పాటు అక్కడే ఉండి శివుడిని భక్తిశ్రద్ధలతో పూజించిన భక్తులకు శివలోకం లభిస్తుంది. ఇక్కడ ఏ భక్తుడు మరణిస్తే శివుడు ఆకళింపు చేసుకుంటాడు.
అమరలింగేశ్వర ఆలయంలో ఉత్సవాలు
ఈ ఆలయంలో మహా బహుళ దశమి, నవరాత్రులు, కళ్యాణ ఉత్సవములలో వచ్చే మహా శివరాత్రి ఉత్సవాలు వైభవంగా జరుగుతాయి. కృష్ణా నదిలో ఒక పవిత్ర ప్రదేశంలో ఉన్న అమరావతి ఒక పవిత్ర ప్రార్థనా స్థలం మరియు హిందూ మతంలో ప్రసిద్ధి చెందింది.
ఆలయ ప్రాముఖ్యత
సాధారణంగా పశ్చిమం నుండి తూర్పు దిశలో ఉంటుంది కానీ కృష్ణా నది యొక్క అందం ఉత్తరం నుండి దక్షిణ దిశకు ప్రవహిస్తుంది, ఇది దీని ప్రత్యేకత, భక్తులు ఆలయానికి వెళ్ళే ముందు స్నానం చేస్తారు. మోక్షం పొందాలనుకునే వారు ఈ ఆలయాన్ని తప్పక సందర్శించాలి ఎందుకంటే భగవాన్ శివుడు మోక్షం కోరుకునే ప్రతి ఒక్కరినీ తన శక్తిలో ఈ ఆలయంలో నిమగ్నం చేస్తాడు.
ఆలయ సమయాలు(Temple Timings)
ఉదయం: ఉదయం 06.00 నుండి మధ్యాహ్నం 1.00 వరకు
సాయంత్రం: సాయంత్రం 4.00 గంటల నుంచి రాత్రి 8.00 గంటల వరకు.
ఆచారాలు మరియు పూజలు
కార్తీక మాసంలో ఉదయం 6 గంటల నుంచి 11.45 గంటల వరకు ఉదయం 4 గంటల నుంచి సాయంత్రం 5 గంటల వరకు అభిషేకం నిర్వహిస్తారు. కొన్ని ఆచారాలు:
- సశ్వత అభిషేకం
- నిత్యా అభిషేక పాఠం
- నిత్య పూజా పథకం
- శాస్వత అన్నదానం
- కతికామస్స అభిషేకం
- నవగ్రహ అభిషేకం
- ఏకా రుద్రాభిషేకం
- రుద్ర హోమం
- దసరా అలంకారాలు
- ఉచితా పులిహోరా
- చండీ హోమం
- సహస్రనామార్చన
ఎక్కడ ఉండాలి(Accommodation)
మోక్షం పొందడానికి ఆలయం సమీపంలో మూడు రోజులు ఉండాలనుకునే భక్తులకు రాష్ట్ర పబ్లిక్ వర్క్ డిపార్ట్ మెంట్ ఆధ్వర్యంలో పనిచేసే ట్రావెలర్స్ బంగ్లా టోపీ వసతి కల్పిస్తుంది. ఈ ఆలయానికి సమీపంలో అనేక ఇతర హోటళ్ళు అందుబాటులో ఉన్నాయి.
ఎలా చేరుకోవాలి(How to reach temple)
- సమీప విమానాశ్రయం 59 కి.మీ దూరంలో ఉన్న విజయవాడ విమానాశ్రయం.
- రైలు మార్గం : ఈ ఆలయానికి చేరుకోవడానికి పెదకూరపాడు సమీప రైల్వే స్టేషను.
- రోడ్డు మార్గం: అమరావతి- గుంటూరు మధ్య తరుచుగా బస్సులు ఉన్నాయి.
