మంత్రాలు & శ్లోకాలు | శ్రీ భగవద్గీత శ్లోకాలు
అష్టాదశోఽధ్యాయః – మోక్షసన్న్యాసయోగః
అర్జున ఉవాచ –
సన్న్యాసస్య మహాబాహో తత్త్వమిచ్ఛామి వేదితుమ్ |
త్యాగస్య చ హృషీకేశ పృథక్కేశినిషూదన || ౧ ||
శ్రీభగవానువాచ –
కామ్యానాం కర్మణాం న్యాసం సన్న్యాసం కవయో విదుః |
సర్వకర్మఫలత్యాగం ప్రాహుస్త్యాగం విచక్షణాః || ౨ ||
త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః |
యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యమితి చాపరే || ౩ ||
నిశ్చయం శృణు మే తత్ర త్యాగే భరతసత్తమ |
త్యాగో హి పురుషవ్యాఘ్ర త్రివిధః సంప్రకీర్తితః || ౪ ||
యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యం కార్యమేవ తత్ |
యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని మనీషిణామ్ || ౫ ||
ఏతాన్యపి తు కర్మాణి సంగం త్యక్త్వా ఫలాని చ |
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ నిశ్చితం మతముత్తమమ్ || ౬ ||
నియతస్య తు సన్న్యాసః కర్మణో నోపపద్యతే |
మోహాత్తస్య పరిత్యాగస్తామసః పరికీర్తితః || ౭ ||
దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్ |
స కృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్ || ౮ ||
కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేఽర్జున |
సంగం త్యక్త్వా ఫలం చైవ స త్యాగః సాత్త్వికో మతః || ౯ ||
న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలే నానుషజ్జతే |
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో మేధావీ ఛిన్నసంశయః || ౧౦ ||
న హి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్యశేషతః |
యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీత్యభిధీయతే || ౧౧ ||
అనిష్టమిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధం కర్మణః ఫలమ్ |
భవత్యత్యాగినాం ప్రేత్య న తు సన్న్యాసినాం క్వచిత్ || ౧౨ ||
పంచైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధ మే |
సాంఖ్యే కృతాంతే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణామ్ || ౧౩ ||
అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్ |
వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పంచమమ్ || ౧౪ ||
శరీరవాఙ్మనోభిర్యత్కర్మ ప్రారభతే నరః |
న్యాయ్యం వా విపరీతం వా పంచైతే తస్య హేతవః || ౧౫ ||
తత్రైవం సతి కర్తారమాత్మానం కేవలం తు యః |
పశ్యత్యకృతబుద్ధిత్వాన్న స పశ్యతి దుర్మతిః || ౧౬ ||
యస్య నాహంకృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే |
హత్వాఽపి స ఇమాన్ లోకాన్న హంతి న నిబధ్యతే || ౧౭ ||
జ్ఞానం జ్ఞేయం పరిజ్ఞాతా త్రివిధా కర్మచోదనా |
కరణం కర్మ కర్తేతి త్రివిధః కర్మసంగ్రహః || ౧౮ ||
జ్ఞానం కర్మ చ కర్తా చ త్రిధైవ గుణభేదతః |
ప్రోచ్యతే గుణసంఖ్యానే యథావచ్ఛృణు తాన్యపి || ౧౯ ||
సర్వభూతేషు యేనైకం భావమవ్యయమీక్షతే |
అవిభక్తం విభక్తేషు తద్ జ్ఞానం విద్ధి సాత్త్వికమ్ || ౨౦ ||
పృథక్త్వేన తు యత్ జ్ఞానం నానాభావాన్పృథగ్విధాన్ |
వేత్తి సర్వేషు భూతేషు తద్ జ్ఞానం విద్ధి రాజసమ్ || ౨౧ ||
యత్తు కృత్స్నవదేకస్మిన్కార్యే సక్తమహైతుకమ్ |
అతత్త్వార్థవదల్పం చ తత్తామసముదాహృతమ్ || ౨౨ ||
నియతం సంగరహితమరాగద్వేషతః కృతమ్ |
అఫలప్రేప్సునా కర్మ యత్తత్సాత్త్వికముచ్యతే || ౨౩ ||
యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహంకారేణ వా పునః |
క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతమ్ || ౨౪ ||
అనుబంధం క్షయం హింసామనపేక్ష్య చ పౌరుషమ్ |
మోహాదారభ్యతే కర్మ యత్తత్తామసముచ్యతే || ౨౫ ||
ముక్తసంగోఽనహంవాదీ ధృత్యుత్సాహసమన్వితః |
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోర్నిర్వికారః కర్తా సాత్త్విక ఉచ్యతే || ౨౬ ||
రాగీ కర్మఫలప్రేప్సుర్లుబ్ధో హింసాత్మకోఽశుచిః |
హర్షశోకాన్వితః కర్తా రాజసః పరికీర్తితః || ౨౭ ||
అయుక్తః ప్రాకృతః స్తబ్ధః శఠో నైష్కృతికోఽలసః |
విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ కర్తా తామస ఉచ్యతే || ౨౮ ||
బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ గుణతస్త్రివిధం శృణు |
ప్రోచ్యమానమశేషేణ పృథక్త్వేన ధనంజయ || ౨౯ ||
ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ కార్యాకార్యే భయాభయే |
బంధం మోక్షం చ యా వేత్తి బుద్ధిః సా పార్థ సాత్త్వికీ || ౩౦ ||
యయా ధర్మమధర్మం చ కార్యం చాకార్యమేవ చ |
అయథావత్ప్రజానాతి బుద్ధిః సా పార్థ రాజసీ || ౩౧ ||
అధర్మం ధర్మమితి యా మన్యతే తమసావృతా |
సర్వార్థాన్విపరీతాంశ్చ బుద్ధిః సా పార్థ తామసీ || ౩౨ ||
ధృత్యా యయా ధారయతే మనఃప్రాణేంద్రియక్రియాః |
యోగేనావ్యభిచారిణ్యా ధృతిః సా పార్థ సాత్త్వికీ || ౩౩ ||
యయా తు ధర్మకామార్థాన్ ధృత్యా ధారయతేఽర్జున |
ప్రసంగేన ఫలాకాంక్షీ ధృతిః సా పార్థ రాజసీ || ౩౪ ||
యయా స్వప్నం భయం శోకం విషాదం మదమేవ చ |
న విముంచతి దుర్మేధా ధృతిః సా పార్థ తామసీ || ౩౫ ||
సుఖం త్విదానీం త్రివిధం శృణు మే భరతర్షభ |
అభ్యాసాద్రమతే యత్ర దుఃఖాంతం చ నిగచ్ఛతి || ౩౬ ||
యత్తదగ్రే విషమివ పరిణామేఽమృతోపమమ్ |
తత్సుఖం సాత్త్వికం ప్రోక్తమాత్మబుద్ధిప్రసాదజమ్ || ౩౭ ||
విషయేంద్రియసంయోగాద్యత్తదగ్రేఽమృతోపమమ్ |
పరిణామే విషమివ తత్సుఖం రాజసం స్మృతమ్ || ౩౮ ||
యదగ్రే చానుబంధే చ సుఖం మోహనమాత్మనః |
నిద్రాలస్యప్రమాదోత్థం తత్తామసముదాహృతమ్ || ౩౯ ||
న తదస్తి పృథివ్యాం వా దివి దేవేషు వా పునః |
సత్త్వం ప్రకృతిజైర్ముక్తం యదేభిః స్యాత్త్రిభిర్గుణైః || ౪౦ ||
బ్రాహ్మణక్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరంతప |
కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావప్రభవైర్గుణైః || ౪౧ ||
శమో దమస్తపః శౌచం క్షాంతిరార్జవమేవ చ |
జ్ఞానం విజ్ఞానమాస్తిక్యం బ్రహ్మకర్మ స్వభావజమ్ || ౪౨ ||
శౌర్యం తేజో ధృతిర్దాక్ష్యం యుద్ధే చాప్యపలాయనమ్ |
దానమీశ్వరభావశ్చ క్షాత్రం కర్మ స్వభావజమ్ || ౪౩ ||
కృషిగౌరక్ష్యవాణిజ్యం వైశ్యకర్మ స్వభావజమ్ |
పరిచర్యాత్మకం కర్మ శూద్రస్యాపి స్వభావజమ్ || ౪౪ ||
స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః |
స్వకర్మనిరతః సిద్ధిం యథా విందతి తచ్ఛృణు || ౪౫ ||
యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతమ్ |
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విందతి మానవః || ౪౬ ||
శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ |
స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్ || ౪౭ ||
సహజం కర్మ కౌంతేయ సదోషమపి న త్యజేత్ |
సర్వారంభా హి దోషేణ ధూమేనాగ్నిరివావృతాః || ౪౮ ||
అసక్తబుద్ధిః సర్వత్ర జితాత్మా విగతస్పృహః |
నైష్కర్మ్యసిద్ధిం పరమాం సన్న్యాసేనాధిగచ్ఛతి || ౪౯ ||
సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే |
సమాసేనైవ కౌంతేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా || ౫౦ ||
బుద్ధ్యా విశుద్ధయా యుక్తో ధృత్యాత్మానం నియమ్య చ |
శబ్దాదీన్విషయాంస్త్యక్త్వా రాగద్వేషౌ వ్యుదస్య చ || ౫౧ ||
వివిక్తసేవీ లఘ్వాశీ యతవాక్కాయమానసః |
ధ్యానయోగపరో నిత్యం వైరాగ్యం సముపాశ్రితః || ౫౨ ||
అహంకారం బలం దర్పం కామం క్రోధం పరిగ్రహమ్ |
విముచ్య నిర్మమః శాంతో బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే || ౫౩ ||
బ్రహ్మభూతః ప్రసన్నాత్మా న శోచతి న కాంక్షతి |
సమః సర్వేషు భూతేషు మద్భక్తిం లభతే పరామ్ || ౫౪ ||
భక్త్యా మామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః |
తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనంతరమ్ || ౫౫ ||
సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మద్వ్యపాశ్రయః |
మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పదమవ్యయమ్ || ౫౬ ||
చేతసా సర్వకర్మాణి మయి సన్న్యాస్య మత్పరః |
బుద్ధియోగముపాశ్రిత్య మచ్చిత్తః సతతం భవ || ౫౭ ||
మచ్చిత్తః సర్వదుర్గాణి మత్ప్రసాదాత్తరిష్యసి |
అథ చేత్త్వమహంకారాన్న శ్రోష్యసి వినంక్ష్యసి || ౫౮ ||
యదహంకారమాశ్రిత్య న యోత్స్య ఇతి మన్యసే |
మిథ్యైష వ్యవసాయస్తే ప్రకృతిస్త్వాం నియోక్ష్యతి || ౫౯ ||
స్వభావజేన కౌంతేయ నిబద్ధః స్వేన కర్మణా |
కర్తుం నేచ్ఛసి యన్మోహాత్కరిష్యస్యవశోఽపి తత్ || ౬౦ ||
ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్ఠతి |
భ్రామయన్సర్వభూతాని యంత్రారూఢాని మాయయా || ౬౧ ||
తమేవ శరణం గచ్ఛ సర్వభావేన భారత |
తత్ప్రసాదాత్పరాం శాంతిం స్థానం ప్రాప్స్యసి శాశ్వతమ్ || ౬౨ ||
ఇతి తే జ్ఞానమాఖ్యాతం గుహ్యాద్గుహ్యతరం మయా |
విమృశ్యైతదశేషేణ యథేచ్ఛసి తథా కురు || ౬౩ ||
సర్వగుహ్యతమం భూయః శృణు మే పరమం వచః |
ఇష్టోఽసి మే దృఢమితి తతో వక్ష్యామి తే హితమ్ || ౬౪ ||
మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు |
మామేవైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోఽసి మే || ౬౫ ||
సర్వధర్మాన్పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ |
అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః || ౬౬ ||
ఇదం తే నాతపస్కాయ నాభక్తాయ కదాచన |
న చాశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోఽభ్యసూయతి || ౬౭ ||
య ఇదం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి |
భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః || ౬౮ ||
న చ తస్మాన్మనుష్యేషు కశ్చిన్మే ప్రియకృత్తమః |
భవితా న చ మే తస్మాదన్యః ప్రియతరో భువి || ౬౯ ||
అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః |
జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహమిష్టః స్యామితి మే మతిః || ౭౦ ||
శ్రద్ధావాననసూయశ్చ శృణుయాదపి యో నరః |
సోఽపి ముక్తః శుభాన్లోకాన్ ప్రాప్నుయాత్పుణ్యకర్మణామ్ || ౭౧ ||
కచ్చిదేతచ్ఛ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణ చేతసా |
కచ్చిదజ్ఞానసమ్మోహః ప్రనష్టస్తే ధనంజయ || ౭౨ ||
అర్జున ఉవాచ –
నష్టో మోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ప్రసాదాన్మయాచ్యుత |
స్థితోఽస్మి గతసందేహః కరిష్యే వచనం తవ || ౭౩ ||
సంజయ ఉవాచ –
ఇత్యహం వాసుదేవస్య పార్థస్య చ మహాత్మనః |
సంవాదమిమమశ్రౌషమద్భుతం రోమహర్షణమ్ || ౭౪ ||
వ్యాసప్రసాదాచ్ఛ్రుతవానేతద్గుహ్యమహం పరమ్ |
యోగం యోగేశ్వరాత్కృష్ణాత్సాక్షాత్కథయతః స్వయమ్ || ౭౫ ||
రాజన్సంస్మృత్య సంస్మృత్య సంవాదమిమమద్భుతమ్ |
కేశవార్జునయోః పుణ్యం హృష్యామి చ ముహుర్ముహుః || ౭౬ ||
తచ్చ సంస్మృత్య సంస్మృత్య రూపమత్యద్భుతం హరేః |
విస్మయో మే మహాన్ రాజన్ హృష్యామి చ పునః పునః || ౭౭ ||
యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః |
తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువా నీతిర్మతిర్మమ || ౭౮ ||
ఇతి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే మోక్షసన్న్యాసయోగో నామ అష్టాదశోఽధ్యాయః || ౧౮ ||
ఓం
శాంతాకారం భుజగశయనం పద్మనాభం సురేశమ్ |
విశ్వాధారం గగనసదృశం మేఘవర్ణం శుభాంగమ్ |
లక్ష్మీకాంతం కమలనయనం యోగిభిర్ధ్యానగమ్యమ్ |
వందే విష్ణుం భవభయహరం సర్వలోకైకనాథమ్ ||
మంత్రాలు & శ్లోకాలు | శ్రీ భగవద్గీత శ్లోకాలు
Srimad Bhagavadgita Chapter 18
arjuna uvāca –
sannyāsasya mahābāhō tattvamicchāmi vēditum |
tyāgasya ca hr̥ṣīkēśa pr̥thakkēśiniṣūdana || 1 ||
śrībhagavānuvāca –
kāmyānāṁ karmaṇāṁ nyāsaṁ sannyāsaṁ kavayō viduḥ |
sarvakarmaphalatyāgaṁ prāhustyāgaṁ vicakṣaṇāḥ || 2 ||
tyājyaṁ dōṣavadityēkē karma prāhurmanīṣiṇaḥ |
yajñadānatapaḥkarma na tyājyamiti cāparē || 3 ||
niścayaṁ śr̥ṇu mē tatra tyāgē bharatasattama |
tyāgō hi puruṣavyāghra trividhaḥ samprakīrtitaḥ || 4 ||
yajñadānatapaḥkarma na tyājyaṁ kāryamēva tat |
yajñō dānaṁ tapaścaiva pāvanāni manīṣiṇām || 5 ||
ētānyapi tu karmāṇi saṅgaṁ tyaktvā phalāni ca |
kartavyānīti mē pārtha niścitaṁ matamuttamam || 6 ||
niyatasya tu sannyāsaḥ karmaṇō nōpapadyatē |
mōhāttasya parityāgastāmasaḥ parikīrtitaḥ || 7 ||
duḥkhamityēva yatkarma kāyaklēśabhayāttyajēt |
sa kr̥tvā rājasaṁ tyāgaṁ naiva tyāgaphalaṁ labhēt || 8 ||
kāryamityēva yatkarma niyataṁ kriyatē:’rjuna |
saṅgaṁ tyaktvā phalaṁ caiva sa tyāgaḥ sāttvikō mataḥ || 9 ||
na dvēṣṭyakuśalaṁ karma kuśalē nānuṣajjatē |
tyāgī sattvasamāviṣṭō mēdhāvī chinnasaṁśayaḥ || 10 ||
na hi dēhabhr̥tā śakyaṁ tyaktuṁ karmāṇyaśēṣataḥ |
yastu karmaphalatyāgī sa tyāgītyabhidhīyatē || 11 ||
aniṣṭamiṣṭaṁ miśraṁ ca trividhaṁ karmaṇaḥ phalam |
bhavatyatyāgināṁ prētya na tu sannyāsināṁ kvacit || 12 ||
pañcaitāni mahābāhō kāraṇāni nibōdha mē |
sāṅkhyē kr̥tāntē prōktāni siddhayē sarvakarmaṇām || 13 ||
adhiṣṭhānaṁ tathā kartā karaṇaṁ ca pr̥thagvidham |
vividhāśca pr̥thakcēṣṭā daivaṁ caivātra pañcamam || 14 ||
śarīravāṅmanōbhiryatkarma prārabhatē naraḥ |
nyāyyaṁ vā viparītaṁ vā pañcaitē tasya hētavaḥ || 15 ||
tatraivaṁ sati kartāramātmānaṁ kēvalaṁ tu yaḥ |
paśyatyakr̥tabuddhitvānna sa paśyati durmatiḥ || 16 ||
yasya nāhaṅkr̥tō bhāvō buddhiryasya na lipyatē |
hatvā:’pi sa imān lōkānna hanti na nibadhyatē || 17 ||
jñānaṁ jñēyaṁ parijñātā trividhā karmacōdanā |
karaṇaṁ karma kartēti trividhaḥ karmasaṅgrahaḥ || 18 ||
jñānaṁ karma ca kartā ca tridhaiva guṇabhēdataḥ |
prōcyatē guṇasaṅkhyānē yathāvacchr̥ṇu tānyapi || 19 ||
sarvabhūtēṣu yēnaikaṁ bhāvamavyayamīkṣatē |
avibhaktaṁ vibhaktēṣu tad jñānaṁ viddhi sāttvikam || 20 ||
pr̥thaktvēna tu yat jñānaṁ nānābhāvānpr̥thagvidhān |
vētti sarvēṣu bhūtēṣu tad jñānaṁ viddhi rājasam || 21 ||
yattu kr̥tsnavadēkasminkāryē saktamahaitukam |
atattvārthavadalpaṁ ca tattāmasamudāhr̥tam || 22 ||
niyataṁ saṅgarahitamarāgadvēṣataḥ kr̥tam |
aphalaprēpsunā karma yattatsāttvikamucyatē || 23 ||
yattu kāmēpsunā karma sāhaṅkārēṇa vā punaḥ |
kriyatē bahulāyāsaṁ tadrājasamudāhr̥tam || 24 ||
anubandhaṁ kṣayaṁ hiṁsāmanapēkṣya ca pauruṣam |
mōhādārabhyatē karma yattattāmasamucyatē || 25 ||
muktasaṅgō:’nahaṁvādī dhr̥tyutsāhasamanvitaḥ |
siddhyasiddhyōrnirvikāraḥ kartā sāttvika ucyatē || 26 ||
rāgī karmaphalaprēpsurlubdhō hiṁsātmakō:’śuciḥ |
harṣaśōkānvitaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ || 27 ||
ayuktaḥ prākr̥taḥ stabdhaḥ śaṭhō naiṣkr̥tikō:’lasaḥ |
viṣādī dīrghasūtrī ca kartā tāmasa ucyatē || 28 ||
buddhērbhēdaṁ dhr̥tēścaiva guṇatastrividhaṁ śr̥ṇu |
prōcyamānamaśēṣēṇa pr̥thaktvēna dhanañjaya || 29 ||
pravr̥ttiṁ ca nivr̥ttiṁ ca kāryākāryē bhayābhayē |
bandhaṁ mōkṣaṁ ca yā vētti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī || 30 ||
yayā dharmamadharmaṁ ca kāryaṁ cākāryamēva ca |
ayathāvatprajānāti buddhiḥ sā pārtha rājasī || 31 ||
adharmaṁ dharmamiti yā manyatē tamasāvr̥tā |
sarvārthānviparītāṁśca buddhiḥ sā pārtha tāmasī || 32 ||
dhr̥tyā yayā dhārayatē manaḥprāṇēndriyakriyāḥ |
yōgēnāvyabhicāriṇyā dhr̥tiḥ sā pārtha sāttvikī || 33 ||
yayā tu dharmakāmārthān dhr̥tyā dhārayatē:’rjuna |
prasaṅgēna phalākāṅkṣī dhr̥tiḥ sā pārtha rājasī || 34 ||
yayā svapnaṁ bhayaṁ śōkaṁ viṣādaṁ madamēva ca |
na vimuñcati durmēdhā dhr̥tiḥ sā pārtha tāmasī || 35 ||
sukhaṁ tvidānīṁ trividhaṁ śr̥ṇu mē bharatarṣabha |
abhyāsādramatē yatra duḥkhāntaṁ ca nigacchati || 36 ||
yattadagrē viṣamiva pariṇāmē:’mr̥tōpamam |
tatsukhaṁ sāttvikaṁ prōktamātmabuddhiprasādajam || 37 ||
viṣayēndriyasamyōgādyattadagrē:’mr̥tōpamam |
pariṇāmē viṣamiva tatsukhaṁ rājasaṁ smr̥tam || 38 ||
yadagrē cānubandhē ca sukhaṁ mōhanamātmanaḥ |
nidrālasyapramādōtthaṁ tattāmasamudāhr̥tam || 39 ||
na tadasti pr̥thivyāṁ vā divi dēvēṣu vā punaḥ |
sattvaṁ prakr̥tijairmuktaṁ yadēbhiḥ syāttribhirguṇaiḥ || 40 ||
brāhmaṇakṣatriyaviśāṁ śūdrāṇāṁ ca parantapa |
karmāṇi pravibhaktāni svabhāvaprabhavairguṇaiḥ || 41 ||
śamō damastapaḥ śaucaṁ kṣāntirārjavamēva ca |
jñānaṁ vijñānamāstikyaṁ brahmakarma svabhāvajam || 42 ||
śauryaṁ tējō dhr̥tirdākṣyaṁ yuddhē cāpyapalāyanam |
dānamīśvarabhāvaśca kṣātraṁ karma svabhāvajam || 43 ||
kr̥ṣigaurakṣyavāṇijyaṁ vaiśyakarma svabhāvajam |
paricaryātmakaṁ karma śūdrasyāpi svabhāvajam || 44 ||
svē svē karmaṇyabhirataḥ saṁsiddhiṁ labhatē naraḥ |
svakarmanirataḥ siddhiṁ yathā vindati tacchr̥ṇu || 45 ||
yataḥ pravr̥ttirbhūtānāṁ yēna sarvamidaṁ tatam |
svakarmaṇā tamabhyarcya siddhiṁ vindati mānavaḥ || 46 ||
śrēyānsvadharmō viguṇaḥ paradharmātsvanuṣṭhitāt |
svabhāvaniyataṁ karma kurvannāpnōti kilbiṣam || 47 ||
sahajaṁ karma kauntēya sadōṣamapi na tyajēt |
sarvārambhā hi dōṣēṇa dhūmēnāgnirivāvr̥tāḥ || 48 ||
asaktabuddhiḥ sarvatra jitātmā vigataspr̥haḥ |
naiṣkarmyasiddhiṁ paramāṁ sannyāsēnādhigacchati || 49 ||
siddhiṁ prāptō yathā brahma tathāpnōti nibōdha mē |
samāsēnaiva kauntēya niṣṭhā jñānasya yā parā || 50 ||
buddhyā viśuddhayā yuktō dhr̥tyātmānaṁ niyamya ca |
śabdādīnviṣayāṁstyaktvā rāgadvēṣau vyudasya ca || 51 ||
viviktasēvī laghvāśī yatavākkāyamānasaḥ |
dhyānayōgaparō nityaṁ vairāgyaṁ samupāśritaḥ || 52 ||
ahaṅkāraṁ balaṁ darpaṁ kāmaṁ krōdhaṁ parigraham |
vimucya nirmamaḥ śāntō brahmabhūyāya kalpatē || 53 ||
brahmabhūtaḥ prasannātmā na śōcati na kāṅkṣati |
samaḥ sarvēṣu bhūtēṣu madbhaktiṁ labhatē parām || 54 ||
bhaktyā māmabhijānāti yāvānyaścāsmi tattvataḥ |
tatō māṁ tattvatō jñātvā viśatē tadanantaram || 55 ||
sarvakarmāṇyapi sadā kurvāṇō madvyapāśrayaḥ |
matprasādādavāpnōti śāśvataṁ padamavyayam || 56 ||
cētasā sarvakarmāṇi mayi sannyāsya matparaḥ |
buddhiyōgamupāśritya maccittaḥ satataṁ bhava || 57 ||
maccittaḥ sarvadurgāṇi matprasādāttariṣyasi |
atha cēttvamahaṅkārānna śrōṣyasi vinaṅkṣyasi || 58 ||
yadahaṅkāramāśritya na yōtsya iti manyasē |
mithyaiṣa vyavasāyastē prakr̥tistvāṁ niyōkṣyati || 59 ||
svabhāvajēna kauntēya nibaddhaḥ svēna karmaṇā |
kartuṁ nēcchasi yanmōhātkariṣyasyavaśō:’pi tat || 60 ||
īśvaraḥ sarvabhūtānāṁ hr̥ddēśē:’rjuna tiṣṭhati |
bhrāmayansarvabhūtāni yantrārūḍhāni māyayā || 61 ||
tamēva śaraṇaṁ gaccha sarvabhāvēna bhārata |
tatprasādātparāṁ śāntiṁ sthānaṁ prāpsyasi śāśvatam || 62 ||
iti tē jñānamākhyātaṁ guhyādguhyataraṁ mayā |
vimr̥śyaitadaśēṣēṇa yathēcchasi tathā kuru || 63 ||
sarvaguhyatamaṁ bhūyaḥ śr̥ṇu mē paramaṁ vacaḥ |
iṣṭō:’si mē dr̥ḍhamiti tatō vakṣyāmi tē hitam || 64 ||
manmanā bhava madbhaktō madyājī māṁ namaskuru |
māmēvaiṣyasi satyaṁ tē pratijānē priyō:’si mē || 65 ||
sarvadharmānparityajya māmēkaṁ śaraṇaṁ vraja |
ahaṁ tvā sarvapāpēbhyō mōkṣayiṣyāmi mā śucaḥ || 66 ||
idaṁ tē nātapaskāya nābhaktāya kadācana |
na cāśuśrūṣavē vācyaṁ na ca māṁ yō:’bhyasūyati || 67 ||
ya idaṁ paramaṁ guhyaṁ madbhaktēṣvabhidhāsyati |
bhaktiṁ mayi parāṁ kr̥tvā māmēvaiṣyatyasaṁśayaḥ || 68 ||
na ca tasmānmanuṣyēṣu kaścinmē priyakr̥ttamaḥ |
bhavitā na ca mē tasmādanyaḥ priyatarō bhuvi || 69 ||
adhyēṣyatē ca ya imaṁ dharmyaṁ saṁvādamāvayōḥ |
jñānayajñēna tēnāhamiṣṭaḥ syāmiti mē matiḥ || 70 ||
śraddhāvānanasūyaśca śr̥ṇuyādapi yō naraḥ |
sō:’pi muktaḥ śubhānlōkān prāpnuyātpuṇyakarmaṇām || 71 ||
kaccidētacchrutaṁ pārtha tvayaikāgrēṇa cētasā |
kaccidajñānasammōhaḥ pranaṣṭastē dhanañjaya || 72 ||
arjuna uvāca –
naṣṭō mōhaḥ smr̥tirlabdhā tvatprasādānmayācyuta |
sthitō:’smi gatasandēhaḥ kariṣyē vacanaṁ tava || 73 ||
sañjaya uvāca –
ityahaṁ vāsudēvasya pārthasya ca mahātmanaḥ |
saṁvādamimamaśrauṣamadbhutaṁ rōmaharṣaṇam || 74 ||
vyāsaprasādācchrutavānētadguhyamahaṁ param |
yōgaṁ yōgēśvarātkr̥ṣṇātsākṣātkathayataḥ svayam || 75 ||
rājansaṁsmr̥tya saṁsmr̥tya saṁvādamimamadbhutam |
kēśavārjunayōḥ puṇyaṁ hr̥ṣyāmi ca muhurmuhuḥ || 76 ||
tacca saṁsmr̥tya saṁsmr̥tya rūpamatyadbhutaṁ harēḥ |
vismayō mē mahān rājan hr̥ṣyāmi ca punaḥ punaḥ || 77 ||
yatra yōgēśvaraḥ kr̥ṣṇō yatra pārthō dhanurdharaḥ |
tatra śrīrvijayō bhūtirdhruvā nītirmatirmama || 78 ||
iti śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yōgaśāstrē śrīkr̥ṣṇārjunasaṁvādē mōkṣasannyāsayōgō nāma aṣṭādaśō:’dhyāyaḥ || 18 ||
ōṁ
śāntākāraṁ bhujagaśayanaṁ padmanābhaṁ surēśam |
viśvādhāraṁ gaganasadr̥śaṁ mēghavarṇaṁ śubhāṅgam |
lakṣmīkāntaṁ kamalanayanaṁ yōgibhirdhyānagamyam |
vandē viṣṇuṁ bhavabhayaharaṁ sarvalōkaikanātham ||
