మంత్రాలు & శ్లోకాలు | శ్రీ భగవద్గీత శ్లోకాలు
తృతీయోఽధ్యాయః (3) – కర్మయోగః
అర్జున ఉవాచ –
జ్యాయసీ చేత్కర్మణస్తే మతా బుద్ధిర్జనార్దన |
తత్కిం కర్మణి ఘోరే మాం నియోజయసి కేశవ || ౧ ||
వ్యామిశ్రేణేవ వాక్యేన బుద్ధిం మోహయసీవ మే |
తదేకం వద నిశ్చిత్య యేన శ్రేయోఽహమాప్నుయామ్ || ౨ ||
శ్రీభగవానువాచ –
లోకేఽస్మిన్ ద్వివిధా నిష్ఠా పురా ప్రోక్తా మయానఘ |
జ్ఞానయోగేన సాంఖ్యానాం కర్మయోగేన యోగినామ్ || ౩ ||
న కర్మణామనారంభాన్నైష్కర్మ్యం పురుషోఽశ్నుతే |
న చ సన్న్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి || ౪ ||
న హి కశ్చిత్ క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ |
కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః || ౫ ||
కర్మేంద్రియాణి సంయమ్య య ఆస్తే మనసా స్మరన్ |
ఇంద్రియార్థాన్విమూఢాత్మా మిథ్యాచారః స ఉచ్యతే || ౬ ||
యస్త్వింద్రియాణి మనసా నియమ్యారభతేఽర్జున |
కర్మేంద్రియైః కర్మయోగమసక్తః స విశిష్యతే || ౭ ||
నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః |
శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిద్ధ్యేదకర్మణః || ౮ ||
యజ్ఞార్థాత్కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబంధనః |
తదర్థం కర్మ కౌంతేయ ముక్తసంగః సమాచర || ౯ ||
సహయజ్ఞాః ప్రజాః సృష్ట్వా పురోవాచ ప్రజాపతిః |
అనేన ప్రసవిష్యధ్వమేష వోఽస్త్విష్టకామధుక్ || ౧౦ ||
దేవాన్భావయతానేన తే దేవా భావయంతు వః |
పరస్పరం భావయంతః శ్రేయః పరమవాప్స్యథ || ౧౧ ||
ఇష్టాన్భోగాన్హి వో దేవా దాస్యన్తే యజ్ఞభావితాః |
తైర్దత్తానప్రదాయైభ్యో యో భుంక్తే స్తేన ఏవ సః || ౧౨ ||
యజ్ఞశిష్టాశినః సంతో ముచ్యంతే సర్వకిల్బిషైః |
భుంజతే తే త్వఘం పాపా యే పచంత్యాత్మకారణాత్ || ౧౩ ||
అన్నాద్భవంతి భూతాని పర్జన్యాదన్నసంభవః |
యజ్ఞాద్భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః || ౧౪ ||
కర్మ బ్రహ్మోద్భవం విద్ధి బ్రహ్మాక్షరసముద్భవమ్ |
తస్మాత్సర్వగతం బ్రహ్మ నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితమ్ || ౧౫ ||
ఏవం ప్రవర్తితం చక్రం నానువర్తయతీహ యః |
అఘాయురింద్రియారామో మోఘం పార్థ స జీవతి || ౧౬ ||
యస్త్వాత్మరతిరేవ స్యాదాత్మతృప్తశ్చ మానవః |
ఆత్మన్యేవ చ సంతుష్టస్తస్య కార్యం న విద్యతే || ౧౭ ||
నైవ తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన |
న చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః || ౧౮ ||
తస్మాదసక్తః సతతం కార్యం కర్మ సమాచర |
అసక్తో హ్యాచరన్కర్మ పరమాప్నోతి పూరుషః || ౧౯ ||
కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్థితా జనకాదయః |
లోకసంగ్రహమేవాపి సంపశ్యన్కర్తుమర్హసి || ౨౦ ||
యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః |
స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే || ౨౧ ||
న మే పార్థాస్తి కర్తవ్యం త్రిషు లోకేషు కించన |
నానవాప్తమవాప్తవ్యం వర్త ఏవ చ కర్మణి || ౨౨ ||
యది హ్యహం న వర్తేయం జాతు కర్మణ్యతంద్రితః |
మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః || ౨౩ ||
ఉత్సీదేయురిమే లోకా న కుర్యాం కర్మ చేదహమ్ |
సంకరస్య చ కర్తా స్యాముపహన్యామిమాః ప్రజాః || ౨౪ ||
సక్తాః కర్మణ్యవిద్వాంసో యథా కుర్వంతి భారత |
కుర్యాద్విద్వాంస్తథాసక్తశ్చికీర్షుర్లోకసంగ్రహమ్ || ౨౫ ||
న బుద్ధిభేదం జనయేదజ్ఞానాం కర్మసంగినామ్ |
జోషయేత్సర్వకర్మాణి విద్వాన్యుక్తః సమాచరన్ || ౨౬ ||
ప్రకృతేః క్రియమాణాని గుణైః కర్మాణి సర్వశః |
అహంకారవిమూఢాత్మా కర్తాహమితి మన్యతే || ౨౭ ||
తత్త్వవిత్తు మహాబాహో గుణకర్మవిభాగయోః |
గుణా గుణేషు వర్తన్త ఇతి మత్వా న సజ్జతే || ౨౮ ||
ప్రకృతేర్గుణసమ్మూఢాః సజ్జంతే గుణకర్మసు |
తానకృత్స్నవిదో మందాన్కృత్స్నవిన్న విచాలయేత్ || ౨౯ ||
మయి సర్వాణి కర్మాణి సన్న్యస్యాధ్యాత్మచేతసా |
నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుధ్యస్వ విగతజ్వరః || ౩౦ ||
యే మే మతమిదం నిత్యమనుతిష్ఠంతి మానవాః |
శ్రద్ధావంతోఽనసూయంతో ముచ్యంతే తేఽపి కర్మభిః || ౩౧ ||
యే త్వేతదభ్యసూయంతో నానుతిష్ఠంతి మే మతమ్ |
సర్వజ్ఞానవిమూఢాంస్తాన్విద్ధి నష్టానచేతసః || ౩౨ ||
సదృశం చేష్టతే స్వస్యాః ప్రకృతేర్ జ్ఞానవానపి |
ప్రకృతిం యాంతి భూతాని నిగ్రహః కిం కరిష్యతి || ౩౩ ||
ఇంద్రియస్యేంద్రియస్యార్థే రాగద్వేషౌ వ్యవస్థితౌ |
తయోర్న వశమాగచ్ఛేత్తౌ హ్యస్య పరిపంథినౌ || ౩౪ ||
శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ |
స్వధర్మే నిధనం శ్రేయః పరధర్మో భయావహః || ౩౫ ||
అర్జున ఉవాచ –
అథ కేన ప్రయుక్తోఽయం పాపం చరతి పూరుషః |
అనిచ్ఛన్నపి వార్ష్ణేయ బలాదివ నియోజితః || ౩౬ ||
శ్రీభగవానువాచ –
కామ ఏష క్రోధ ఏష రజోగుణసముద్భవః |
మహాశనో మహాపాప్మా విద్ధ్యేనమిహ వైరిణమ్ || ౩౭ ||
ధూమేనావ్రియతే వహ్నిర్యథాదర్శో మలేన చ |
యథోల్బేనావృతో గర్భస్తథా తేనేదమావృతమ్ || ౩౮ ||
ఆవృతం జ్ఞానమేతేన జ్ఞానినో నిత్యవైరిణా |
కామరూపేణ కౌంతేయ దుష్పూరేణానలేన చ || ౩౯ ||
ఇంద్రియాణి మనో బుద్ధిరస్యాధిష్ఠానముచ్యతే |
ఏతైర్విమోహయత్యేష జ్ఞానమావృత్య దేహినమ్ || ౪౦ ||
తస్మాత్త్వమింద్రియాణ్యాదౌ నియమ్య భరతర్షభ |
పాప్మానం ప్రజహి హ్యేనం జ్ఞానవిజ్ఞాననాశనమ్ || ౪౧ ||
ఇంద్రియాణి పరాణ్యాహురింద్రియేభ్యః పరం మనః |
మనసస్తు పరా బుద్ధిర్యో బుద్ధేః పరతస్తు సః || ౪౨ ||
ఏవం బుద్ధేః పరం బుద్ధ్వా సంస్తభ్యాత్మానమాత్మనా |
జహి శత్రుం మహాబాహో కామరూపం దురాసదమ్ || ౪౩ ||
ఇతి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే కర్మయోగో నామ తృతీయోఽధ్యాయః || ౩ ||
మంత్రాలు & శ్లోకాలు | శ్రీ భగవద్గీత శ్లోకాలు
Bhagavad gita Chapter 3: tr̥tīyō:’dhyāyaḥ – karmayōgaḥ
arjuna uvāca –
jyāyasī cētkarmaṇastē matā buddhirjanārdana |
tatkiṁ karmaṇi ghōrē māṁ niyōjayasi kēśava || 1 ||
vyāmiśrēṇēva vākyēna buddhiṁ mōhayasīva mē |
tadēkaṁ vada niścitya yēna śrēyō:’hamāpnuyām || 2 ||
śrībhagavānuvāca –
lōkē:’smin dvividhā niṣṭhā purā prōktā mayānagha |
jñānayōgēna sāṅkhyānāṁ karmayōgēna yōginām || 3 ||
na karmaṇāmanārambhānnaiṣkarmyaṁ puruṣō:’śnutē |
na ca sannyasanādēva siddhiṁ samadhigacchati || 4 ||
na hi kaścit kṣaṇamapi jātu tiṣṭhatyakarmakr̥t |
kāryatē hyavaśaḥ karma sarvaḥ prakr̥tijairguṇaiḥ || 5 ||
karmēndriyāṇi samyamya ya āstē manasā smaran |
indriyārthānvimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyatē || 6 ||
yastvindriyāṇi manasā niyamyārabhatē:’rjuna |
karmēndriyaiḥ karmayōgamasaktaḥ sa viśiṣyatē || 7 ||
niyataṁ kuru karma tvaṁ karma jyāyō hyakarmaṇaḥ |
śarīrayātrāpi ca tē na prasiddhyēdakarmaṇaḥ || 8 ||
yajñārthātkarmaṇō:’nyatra lōkō:’yaṁ karmabandhanaḥ |
tadarthaṁ karma kauntēya muktasaṅgaḥ samācara || 9 ||
sahayajñāḥ prajāḥ sr̥ṣṭvā purōvāca prajāpatiḥ |
anēna prasaviṣyadhvamēṣa vō:’stviṣṭakāmadhuk || 10 ||
dēvānbhāvayatānēna tē dēvā bhāvayantu vaḥ |
parasparaṁ bhāvayantaḥ śrēyaḥ paramavāpsyatha || 11 ||
iṣṭānbhōgānhi vō dēvā dāsyantē yajñabhāvitāḥ |
tairdattānapradāyaibhyō yō bhuṅktē stēna ēva saḥ || 12 ||
yajñaśiṣṭāśinaḥ santō mucyantē sarvakilbiṣaiḥ |
bhuñjatē tē tvaghaṁ pāpā yē pacantyātmakāraṇāt || 13 ||
annādbhavanti bhūtāni parjanyādannasambhavaḥ |
yajñādbhavati parjanyō yajñaḥ karmasamudbhavaḥ || 14 ||
karma brahmōdbhavaṁ viddhi brahmākṣarasamudbhavam |
tasmātsarvagataṁ brahma nityaṁ yajñē pratiṣṭhitam || 15 ||
ēvaṁ pravartitaṁ cakraṁ nānuvartayatīha yaḥ |
aghāyurindriyārāmō mōghaṁ pārtha sa jīvati || 16 ||
yastvātmaratirēva syādātmatr̥ptaśca mānavaḥ |
ātmanyēva ca santuṣṭastasya kāryaṁ na vidyatē || 17 ||
naiva tasya kr̥tēnārthō nākr̥tēnēha kaścana |
na cāsya sarvabhūtēṣu kaścidarthavyapāśrayaḥ || 18 ||
tasmādasaktaḥ satataṁ kāryaṁ karma samācara |
asaktō hyācarankarma paramāpnōti pūruṣaḥ || 19 ||
karmaṇaiva hi saṁsiddhimāsthitā janakādayaḥ |
lōkasaṅgrahamēvāpi sampaśyankartumarhasi || 20 ||
yadyadācarati śrēṣṭhastattadēvētarō janaḥ |
sa yatpramāṇaṁ kurutē lōkastadanuvartatē || 21 ||
na mē pārthāsti kartavyaṁ triṣu lōkēṣu kiñcana |
nānavāptamavāptavyaṁ varta ēva ca karmaṇi || 22 ||
yadi hyahaṁ na vartēyaṁ jātu karmaṇyatandritaḥ |
mama vartmānuvartantē manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ || 23 ||
utsīdēyurimē lōkā na kuryāṁ karma cēdaham |
saṅkarasya ca kartā syāmupahanyāmimāḥ prajāḥ || 24 ||
saktāḥ karmaṇyavidvāṁsō yathā kurvanti bhārata |
kuryādvidvāṁstathāsaktaścikīrṣurlōkasaṅgraham || 25 ||
na buddhibhēdaṁ janayēdajñānāṁ karmasaṅginām |
jōṣayētsarvakarmāṇi vidvānyuktaḥ samācaran || 26 ||
prakr̥tēḥ kriyamāṇāni guṇaiḥ karmāṇi sarvaśaḥ |
ahaṅkāravimūḍhātmā kartāhamiti manyatē || 27 ||
tattvavittu mahābāhō guṇakarmavibhāgayōḥ |
guṇā guṇēṣu vartanta iti matvā na sajjatē || 28 ||
prakr̥tērguṇasammūḍhāḥ sajjantē guṇakarmasu |
tānakr̥tsnavidō mandānkr̥tsnavinna vicālayēt || 29 ||
mayi sarvāṇi karmāṇi sannyasyādhyātmacētasā |
nirāśīrnirmamō bhūtvā yudhyasva vigatajvaraḥ || 30 ||
yē mē matamidaṁ nityamanutiṣṭhanti mānavāḥ |
śraddhāvantō:’nasūyantō mucyantē tē:’pi karmabhiḥ || 31 ||
yē tvētadabhyasūyantō nānutiṣṭhanti mē matam |
sarvajñānavimūḍhāṁstānviddhi naṣṭānacētasaḥ || 32 ||
sadr̥śaṁ cēṣṭatē svasyāḥ prakr̥tēr jñānavānapi |
prakr̥tiṁ yānti bhūtāni nigrahaḥ kiṁ kariṣyati || 33 ||
indriyasyēndriyasyārthē rāgadvēṣau vyavasthitau |
tayōrna vaśamāgacchēttau hyasya paripanthinau || 34 ||
śrēyānsvadharmō viguṇaḥ paradharmātsvanuṣṭhitāt |
svadharmē nidhanaṁ śrēyaḥ paradharmō bhayāvahaḥ || 35 ||
arjuna uvāca –
atha kēna prayuktō:’yaṁ pāpaṁ carati pūruṣaḥ |
anicchannapi vārṣṇēya balādiva niyōjitaḥ || 36 ||
śrībhagavānuvāca –
kāma ēṣa krōdha ēṣa rajōguṇasamudbhavaḥ |
mahāśanō mahāpāpmā viddhyēnamiha vairiṇam || 37 ||
dhūmēnāvriyatē vahniryathādarśō malēna ca |
yathōlbēnāvr̥tō garbhastathā tēnēdamāvr̥tam || 38 ||
āvr̥taṁ jñānamētēna jñāninō nityavairiṇā |
kāmarūpēṇa kauntēya duṣpūrēṇānalēna ca || 39 ||
indriyāṇi manō buddhirasyādhiṣṭhānamucyatē |
ētairvimōhayatyēṣa jñānamāvr̥tya dēhinam || 40 ||
tasmāttvamindriyāṇyādau niyamya bharatarṣabha |
pāpmānaṁ prajahi hyēnaṁ jñānavijñānanāśanam || 41 ||
indriyāṇi parāṇyāhurindriyēbhyaḥ paraṁ manaḥ |
manasastu parā buddhiryō buddhēḥ paratastu saḥ || 42 ||
ēvaṁ buddhēḥ paraṁ buddhvā saṁstabhyātmānamātmanā |
jahi śatruṁ mahābāhō kāmarūpaṁ durāsadam || 43 ||
iti śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yōgaśāstrē śrīkr̥ṣṇārjunasaṁvādē karmayōgō nāma tr̥tīyō:’dhyāyaḥ || 3 ||
